Historia:

Termin drenaż limfatyczny zaczął pojawiać się w literaturze na początku XX wieku, lecz dopiero w latach trzydziestych został sprecyzowany przez duńskiego doktora filozofii i masażystę - Emila Voddera [1896-1986]. Pracując z pacjentami cierpiącymi na chroniczne przeziębienia odkrył, że zabieg ten skutecznie zmniejsza towarzyszące chorobie obrzęknięcia węzłów chłonnych. Swoje odkrycie przedstawił w 1936 r. na wystawie Zdrowie i Uroda w Paryżu. Od tej chwili w nomenklaturze medycznej po raz pierwszy zaistniała nazwa manualnego drenażu limfatycznego i rozpoczął się rozwój tej metody.

W 1963 r. z metodą Voddera zapoznał się dzięki przyszłej żonie Krystynie Barteczko z Zabrza, niemiecki lekarz dr Johannes Asdonk [1910-2003]. Praktyka i osiągane efekty zachęciły go do dalszej współpracy z Emilem Vodderem i w 1965 r. przeprowadzili wspólnie pierwszy kurs w Essen.

W 1972 r. z inicjatywy dr Asdonka powstała pierwsza na świecie klinika limfologiczna w Szwarcwaldzie.

Skuteczności terapii pacjentów z obrzękiem chłonnym dowiodła analiza objętościowa kończyn opracowana przez prof. Kuhnke z Bonn, dzięki czemu od 1974 r. jest ona uznawana i refundowana przez niemieckie kasy chorych.

Wraz z nabywanym doświadczeniem wzbogacono MDL o chwyty specjalne należące do terapii obrzęków oraz kompresję.

Od 1969 r., kiedy otwarto pierwszą w Niemczech szkołę manualnego drenażu limfatycznego, wykształcono kilkadziesiąt tysięcy terapeutów. Metoda ta stanowi jedną z najlepiej udokumentowanych metod terapii manualnej i jest powszechnie stosowana w europejskich placówkach medycznych.

Definicja:

Określenie drenaż jest nieprzypadkowe i ma służyć podkreśleniu odmienności tej metody od wszelkich innych form masażu zarówno pod względem celów terapii jak również sposobu wykonania.

MDL to delikatne, powierzchowne odkształcanie tkanek przeprowadzane ze zmiennym naciskiem przy użyciu charakterystycznych technik określanych jako: stojące koła, czerpak, spirala czy technika poprzeczna.

Specyfiką tego rodzaju zabiegów jest to, iż drenażem objęty jest nie tylko obszar samego obrzęku, lecz prawie całe ciało.

Zabieg zawsze rozpoczyna się w okolicy szyi, u zbiegu głównych pni limfatycznych z układem żylnym, następnie obejmuje ćwiartki tułowia wolne od obrzęku, przyległe do kończyny obrzękniętej, a na końcu obszar samego obrzęku. Obrazując przykładem – drenaż u kobiety po prawostronnej mastektomii z usunięciem węzłów pachowych będzie miał następującą kolejność: okolica szyi, górna ćwiartka tułowia po stronie lewej nieoperowanej, górna ćwiartka tułowia po stronie prawej operowanej, kończyna górna po stronie operowanej rozpoczynając od barku przez ramię, przedramię, a na końcu dłoń.

W związku z powyższym dla skutecznego i bezpiecznego przeprowadzenia drenażu limfatycznego wymagana jest znajomość anatomii i fizjologii układu chłonnego, jak również odpowiednie przeszkolenie z zakresu technik drenażu. Umiejętne wykonanie zabiegu prowadzi do zwiększenia zdolności transportowej układu chłonnego, a przez to zredukowania obrzęku, rozluźnienia tkanki i zmniejszenia dolegliwości.

W żadnym momencie zabieg ten nie jest bolesny dla pacjenta.

Funkcją układu chłonnego jest transport płynu oraz innych substancji (w tym wielkocząsteczkowych białek, hormonów, witamin itp.) z przestrzeni międzykomórkowej do układu żylnego, oczyszczanie organizmu z toksyn, produktów przemiany materii, wirusów i bakterii oraz reakcje obronno-odpornościowe. Właściwe stymulowanie układu chłonnego przez manualny drenaż limfatyczny wpływa na prawidłowość jego funkcjonowania, wspiera zwłaszcza funkcję transportową.

Wskazania do MDL:

- obrzęki limfatyczne (pierwotne i wtórne),

- obrzęki pourazowe,

- obrzęki żylne,

- obrzęki lipidowe,

- obrzęki powstałe z braku aktywności,

- obrzęki towarzyszące zaburzeniom krążenia tętniczego,

- chroniczne abakteryjne obrzęki zapalne,

- obrzęki idiopatyczne.

Przeciwwskazania do MDL:

- zakrzepica żylna,

- ostre zapalenia bakteryjne i wirusowe,

- rany, ostre wysypki skórne,

- aktywna nieleczona choroba nowotworowa lub stadium przerzutów,

- obrzęki wynikające z niewydolności krążenia, chorób nerek lub jelit.

W przypadku niektórych obrzęków MDL jest wzbogacany o:

• techniki stosowane w terapii obrzęków limfatycznych – pozwalające na redukcję ultrafiltratu, zawartości substancji białkowych (głównie glikozaminoglikanów) i rozluźnienie zwłóknień tkanki w obszarze obrzęku,

• mobilizację blizn pooperacyjnych i popromiennych oraz

• techniki specjalne - do których należy drenaż powierzchowny i głęboki brzucha oraz drenaż jamy ustnej.

Zabiegi manualnego drenażu limfatycznego praktycznie zawsze są kojarzone z terapią uciskową. Pozwala to na utrzymanie efektów drenażu poprzez zwiększenie reabsorpcji płynów na poziomie naczyniowym. Może ona przybrać formę bandażowania, tekstyliów uciskowych bądź przerywanej kompresji pneumatycznej.

Mgr Małgorzata Mrozińska - www.kto.com.pl